آلمان، کشوری پیشرو در توسعه پایدار، در عرصه معماری پایدار نیز پیشگام است و با طراحی و ساخت و ساز نوآورانه بر بهرهوری انرژی، عملکرد زیستمحیطی و مسئولیت اجتماعی تمرکز دارد. آلمان از ساختمانهای سبز گرفته تا پروژههای زیرساخت پایدار، نمونههای الهامبخش معماری پایدار را نیز در خود جای داده است که نشاندهنده پتانسیل بالای این کشور در طراحی و ساخت و ساز پایدار است. در این مقاله، به بررسی برخی از قابل توجهترین نمونهها و روش های معماری پایدار در آلمان خواهیم پرداخت.
ساختمانهای سبز در آلمان
ساختمانهای سبز جزء اصلی معماری پایدار هستند و آلمان خانه بسیاری از ساختمانهای سبز برنده جوایز است که نشاندهنده پتانسیل بالای این کشور در طراحی و ساخت و ساز پایدار است. نمونه قابل توجه معماری پایدار در آلمان خانه جلبک (BIQ – The Algae House) در هامبورگ است که از سیستم منحصر به فردی از فتو بیوراکتورها برای پرورش جلبکهایی استفاده میکند که سایه ایجاد کرده و انرژی تولید میکنند. نمای نوآورانه این ساختمان نه تنها مصرف انرژی را کاهش میدهد، بلکه با ایجاد زیستگاه برای پرندگان و حشرات، به تنوع زیستی محلی نیز کمک میکند. نمونه دیگر معماری پایدار در آلمان خانه های فانوس دریایی (Lighthouses) در اشتوتگارت است، یک پروژه مسکن اجتماعی که پایداری، مقرون به صرفه بودن و مشارکت جامعه را در هم ادغام میکند. این ساختمانها از مجموعهای از ویژگیهای پایدار، از طراحی خورشیدی غیرفعال گرفته تا بامهای سبز و جمعآوری آب باران برخوردار هستند و خانههای مقرون به صرفه و کم مصرف را برای خانوادههای کمدرآمد فراهم میکنند.
زیرساخت پایدار در آلمان
پروژههای زیرساختی یکی دیگر از زمینههایی است که آلمان در توسعه پایدار پیشرو است. یک برنامه پایدار با عنوان “پایتخت سبز” در شهر اسن است که یک شهر صنعتی سابق را به الگویی از توسعه شهری پایدار تبدیل کرده است. این برنامه شامل مجموعهای از پروژههای زیرساختی پایدار، از بامها و دیوارهای سبز گرفته تا مدیریت آب باران و حملونقل پایدار است. نمونه دیگر پروژه “اتوبان آینده” است که هدف آن تبدیل بزرگراههای آلمان به کریدورهای کم مصرف و پایدار است که انرژیهای تجدیدپذیر، وسایل نقلیه الکتریکی و سیستمهای حملونقل هوشمند را در خود جای میدهد. طراحی و شیوههای ساخت و ساز نوآورانه این پروژه اولویت را بر بهرهوری انرژی، عملکرد زیستمحیطی و مسئولیت اجتماعی قرار میدهد.
روشهای نوآورانه در معماری پایدار
علاوه بر نمونههای الهامبخش معماری پایدار، آلمان همچنین خانه شیوههای نوآورانهای است که آینده طراحی و ساخت و ساز پایدار را شکل میدهد. یک نمونه استاندارد “خانه غیرفعال” است، مجموعهای دقیق از اصول طراحی و ساخت و ساز که اولویت را بر بهرهوری انرژی، کیفیت هوای داخل و آسایش حرارتی قرار میدهد. این استاندارد به معیاری برای معماری پایدار در سراسر جهان تبدیل شده است و در انواع ساختمانها، از خانههای تکخانواده تا ساختمانهای اداری و مدارس به کار گرفته شده است. نمونه دیگر رویکرد طراحی “گهواره تا گهواره” (Cradle to Cradle) است که بر استفاده از مواد تجدیدپذیر، کاهش ضایعات و اصول اقتصاد چرخشی در طراحی و ساخت ساختمان تاکید دارد. این رویکرد در انواع ساختمانها به کار گرفته شده است و پتانسیل بالایی در نحوه طراحی و ساخت محیط ساختهشده ما را دارد.
نتیجهگیری
معماری پایدار با طراحی و شیوههای ساخت و ساز نوآورانه که بر بهرهوری انرژی، عملکرد زیستمحیطی و مسئولیت اجتماعی تمرکز دارد، در آلمان در حال ظهور است. آلمان از ساختمانهای سبز گرفته تا پروژههای زیرساخت پایدار، نمونههای الهامبخش معماری پایدار را در خود جای داده است که نشاندهنده پتانسیل طراحی و ساخت و ساز پایدار است. با اولویت دادن به پایداری در محیط ساختهشده خود، میتوانیم آیندهای انعطافپذیرتر و پایدارتر برای نسلهای آینده ایجاد کنیم.
علاوه بر این، معماری پایدار نه تنها برای محیط زیست بلکه برای جامعه نیز مفید است که میتواند به کیفیت بهتر هوای داخل ساختمانها، ارتقای شرایط زندگی سالم و راحت و حمایت از توسعهی جامعه کمک کند. همچنین با کاهش هزینههای انرژی، افزایش ارزش املاک و تشویق صنایع محلی مانند انرژیهای تجدیدپذیر و مصالح سبز، فرصتهای اقتصادی ایجاد کند.
پیشتازی آلمان در عرصه معماری پایدار نه تنها برپایه طراحی و شیوههای نوآورانهی ساختوساز استوار است، بلکه به پشتوانهی چارچوب قدرتمند سیاستگذاری و حمایت نهادی آن نیز وابسته است. دولت آلمان اهداف بلندپروازانهای را برای بازده انرژی، انرژیهای تجدیدپذیر و کاهش انتشار گازهای گلخانهای تعیین کرده و مجموعهای از سیاستها و مشوقها را برای حمایت از توسعهی پایدار به اجرا گذاشته است. موسسات تحقیقاتی و آموزشی این کشور نیز در خط مقدم معماری پایدار قرار دارند و آموزش و تخصص لازم را به معماران، مهندسان و متخصصان ساختوساز ارائه میدهند.
به طور خلاصه، معماری پایدار جزء جداییناپذیر توسعهی پایدار است و آلمان نمونهی برجستهای است که نشان میدهد چگونه طراحی و شیوههای نوآورانهی ساختوساز میتوانند به آیندهای پایدارتر کمک کنند. آلمان با به نمایش گذاشتن نمونههای الهامبخش از ساختمانهای سبز و زیرساختهای پایدار و همچنین ترویج رویکردهای نوآورانهای مانند استاندارد خانهی غیرفعال و روش گهواره تا گهواره (Cradle to Cradle) راه را برای محیط ساختهشدهی پایدارتر هموار میکند. با توجه به چالشهای تغییر اقلیم، تمام شدن منابع که جهان با آن روبرو است، معماری پایدار مسیری را به سمت آیندهای مقاومتر و پایدارتر ارائه میدهد.