معماری ساختمان اداری گوشه ها | نازنین غلامی

معرفی پروژه

معماران: نازنین غلامی

سال ساخت: 2023

مساحت:680 مترمربع

محل پروژه: تهران، ایران

دو چالش اصلی این پروژه، عرض کم و طول زیاد زمین و همچنین الزام به رعایت وجود دو دیوار پخ در دو طرف آن بود. این موضوع باعث شد که نورگیری از سمت جنوبی کافی نباشد (طبق مقررات شهرداری، نصب پنجره در دیوارهای پخ ممنوع است). بنابراین، پرسش اصلی پروژه این بود که چگونه می‌توان هم‌زمان با رعایت دیوارهای پخ و در نظر گرفتن آن‌ها به‌عنوان عناصری نامطلوب در پلان، سطح پنجره‌ها و میزان نور طبیعی را افزایش داد.

بافت محله‌ی یوسف‌آباد نیز نقش مهمی در طراحی این پروژه ایفا کرد. در این محله نمونه‌های باکیفیتی از معماری مدرن دیده می‌شود که برخی ویژگی‌های رایج معماری مدرنیستی تهران را در خود دارند ــ ویژگی‌هایی که در معماری معاصر یا کمرنگ شده‌اند یا کاملاً از بین رفته‌اند. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به سه‌بعدی بودن نماها (در اغلب موارد) اشاره کرد که از طریق استفاده از بالکن‌ها و کنسول‌های بیرون‌زده و مرتبط با شرایط اقلیمی و نور شکل گرفته‌اند. همچنین ایجاد ریتم در نما با طراحی‌های متنوع و جذاب پنجره‌ها و ابتکارات خلاقانه فراوان از دیگر ویژگی‌های بارز این بناهاست. بنابراین، یکی دیگر از پرسش‌های پروژه این بود که آیا با وجود محدودیت عرض زمین، می‌توان به‌جای یک نمای سطحی متعارف، ترکیبی حجمی برای نما طراحی کرد یا نه؟

در ادامه‌ی روند طراحی، لایه‌ی شفاف نما (پنجره‌ها) کمی به عقب رانده شد تا فضایی میان پوشش سنگی نما و این لایه‌ی شفاف ایجاد شود. این فضا به‌عنوان مرزی میان درون و بیرون عمل می‌کند و به ارتقای کیفیت فضای داخلی کمک می‌کند. در نهایت، تصمیم بر آن شد که برای تمام سطوح نما تنها از یک نوع متریال استفاده شود تا تمرکز اصلی بر ترکیب حجمی باقی بماند. با کاهش تنوع مصالح، تأکید بر انسجام و یکپارچگی احجام تقویت شد و ایده‌ی اصلی طراحی تحت تأثیر تنوع متریالی قرار نگرفت. با حرکت در طول کوچه، جهت‌گیری نما تغییر می‌کند و دیدهای متنوعی را ایجاد می‌نماید که به جذابیت بصری می‌افزاید. این تغییرپذیری باعث می‌شود تجربه‌ای خاص و متفاوت هنگام عبور از فضا شکل بگیرد.

به‌طور مشابه، در فضای داخلی نیز دید به بیرون بسته به موقعیت فرد نسبت به پنجره متفاوت است. با ایستادن در زوایای مختلف، میزان دید به فضای بیرونی تغییر می‌کند و تجربه‌ای متنوع از ارتباط با محیط بیرون فراهم می‌شود.

با در نظر گرفتن ساختمان‌های اطراف پروژه، می‌توان دریافت که اغلب آن‌ها به‌صورت جعبه‌هایی ساده با پوشش نما طراحی شده‌اند و گاهی برای ایجاد جذابیت در نما از تنوع متریال استفاده شده است. پنجره‌ها نیز معمولاً بدون هویت مشخصی در نما قرار گرفته‌اند. این الگوی تکراری در فرم‌های ساختمانی نوعی پرهیز از نوآوری به نظر می‌رسد.

با این حال، در این پروژه تلاشی آگاهانه صورت گرفته تا این بی‌توجهی به طراحی نما به چالش کشیده شود و رویکردی نو نسبت به مفهوم نما ارائه گردد؛ به‌طوری‌که نما صرفاً به‌عنوان یک سطح در نظر گرفته نشده، بلکه سعی شده مرز میان درون و بیرون را کمرنگ کرده و نما را از یک سطح به یک فضا تبدیل کند.